تحولات اخیر در عرصهی فناوری نیمههادیها، رقابت میان چین و ایالات متحده را به سطوح جدیدی از تنش رسانده است. اخیراً چهار انجمن صنعتی بزرگ و وابسته به دولت چین، که بخش عمدهای از تقاضای داخلی برای نیمههادیها را نمایندگی میکنند، در بیانیههای هماهنگ از شرکتهای عضو خود خواستهاند خرید تراشههای آمریکایی را بازبینی کرده و به جای آن به تامینکنندگان داخلی یا غیرآمریکایی رجوع نمایند. این انجمنها تراشههای آمریکایی را دیگر «ایمن یا قابلاعتماد» نمیدانند و به اعضای خود هشدار دادهاند که هنگام خرید این محصولات، احتیاط بیشتری به خرج دهند.
این بیانیهها در حالی صادر شده که روابط پرتنش میان پکن و واشنگتن در زمینه فناوریهای بنیادی، بار دیگر به نقطه اوج خود رسیده است. از یک سو، دولت ایالات متحده محدودیتهای جدیدی بر صادرات ابزارهای ساخت نیمههادی و تراشههای پیشرفته حافظه که برای سختافزارهای هوش مصنوعی حیاتی هستند، وضع کرده است. از سوی دیگر، چین با اقدامی سریع، صادرات مواد معدنی کلیدی مانند گالیم، ژرمانیوم، آنتیموان و گرافیت را به ایالات متحده ممنوع و محدودیتهای سختگیرانهتری بر این مواد اعمال کرد.
این اقدامات جدید چین نشانگر عزم جدی این کشور برای مقابله مستقیم با تلاشهای واشنگتن در محدود کردن دسترسی پکن به فناوریهای پیشرفته است. شی جینپینگ، رئیس جمهور چین، در گفتگوهای اخیر خود با جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، محدودیتهای اعمال شده در حوزه فناوری ایالات متحده را به عنوان مانعی برای توسعه چین معرفی کرده و آن را یک «خط قرمز» خوانده است.
به گفته کارشناسان، محدودیتهای چین بر صادرات مواد کلیدی که در تولید نیمههادیها، باتریها و تجهیزات نظامی به کار میروند، فشار زیادی بر زنجیره تأمین صنایع ایالات متحده وارد خواهد کرد. چین به عنوان بزرگترین تأمینکننده جهانی گالیم و ژرمانیوم شناخته میشود و ممنوعیت کامل صادرات این مواد میتواند به کاهش تولید ناخالص داخلی ایالات متحده به میزان ۳.۴ میلیارد دلار منجر گردد.
تلاشهای چین برای جایگزینی تراشههای آمریکایی میتواند به شرکتهای نیمههادی ایالات متحده آسیب جدی وارد کند. برای مثال، شرکتهایی مانند اینتل، انویدیا، و کوالکام بخش قابل توجهی از درآمد خود را از بازار چین به دست میآورند. تحلیلگران هشدار دادهاند که کاهش دسترسی به این بازار میتواند پیامدهای اقتصادی و راهبردی زیادی برای این شرکتها داشته باشد.
با وجود این، تحلیلگران بر این باورند که روند جایگزینی تراشههای آمریکایی در چین همچنان با چالشهایی مواجه است. اگرچه دولت و نهادهای دولتی چین به استفاده از تجهیزات داخلی تشویق شده و حتی برخی شرکتهای خارجی مانند بوش آلمان نیز به سمت استفاده از نیمههادیهای محلی حرکت کردهاند، اما عملکرد و کیفیت تراشهها همچنان نقش تعیینکننده در انتخاب مشتریان خواهد داشت.
از سوی دیگر، چین در تلاش است تا با ایجاد زنجیره تأمین مستقل، به جایگزینی تجهیزات آمریکایی با محصولات ژاپنی و اروپایی بپردازد. به گفته کارشناسان، تولیدکنندگان چینی طی سه سال گذشته به طور مستمر به سمت کاهش وابستگی به تامینکنندگان آمریکایی حرکت کردهاند و این روند تا زمانی که تامینکنندگان داخلی بتوانند به کیفیت و ظرفیت تولید مورد نیاز دست یابند، ادامه خواهد یافت.
در مجموع، هرچند محدودیتهای جدید آمریکا ممکن است بر صنعت نیمههادی چین تأثیر بگذارد، اما این اقدامات میتواند در درازمدت به تقویت زنجیره تأمین داخلی چین و کاهش وابستگی این کشور به فناوریهای خارجی منجر شود. در مقابل، ایالات متحده نیز با چالشهایی جدی در تأمین مواد اولیه و دسترسی به بازار چین روبرو خواهد شد.