مرتضی عظیمی

شاخص دلار آمریکا روز دوشنبه به پایین‌ترین حد خود در سه سال اخیر رسید؛ زیرا تهدیدهای رئیس جمهور دونالد ترامپ مبنی بر پایان دادن به استقلال بانک مرکزی آمریکا، بازارهای مالی را دچار تنش کرد.

ترامپ از نحوه مدیریت سیاست پولی توسط جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، انتقاد کرده و اخیراً تهدید کرده است که او را پیش از پایان دوره‌اش در مه ۲۰۲۶ برکنار خواهد کرد.

سهام و دلار در این ماه سقوط کرده‌اند، که به اعتقاد برخی از ناظران بازار، سیاست‌های ترامپ اعتماد به دارایی‌های آمریکا که پشتوانه مالی جهانی هستند را تضعیف کرده است.

روز دوشنبه سهام سقوط کرد و دلار به پایین‌ترین حد خود در سه سال اخیر رسید؛ زیرا سرمایه‌گذاران نگران تهدیدهای رئیس جمهور دونالد ترامپ برای محدود کردن استقلال بانک مرکزی آمریکا بودند.

شاخص دلار آمریکا (DXY) صبح روز دوشنبه تا ۹۷.۹۲ کاهش یافت که پایین‌ترین سطح آن از مارس ۲۰۲۲ است. شاخص معیار دلار از اوایل آوریل، زمانی که رئیس جمهور ترامپ با اعلام تعرفه‌های گسترده بر تقریباً تمام کشورها بازارهای مالی جهانی را به لرزه درآورد، حدود ۵ درصد کاهش یافته است.

وال استریت روز دوشنبه بر رابطه ترامپ با جروم پاول، رئیس فدرال رزرو، متمرکز بود که رئیس جمهور او را به کند کردن روند کاهش نرخ بهره متهم کرده است. ترامپ روز پنجشنبه گفت «برکناری رئیس فدرال رزرو نمی‌تواند به اندازه کافی سریع اتفاق بیفتد.»

کوین هَسِت، مشاور اقتصادی کاخ سفید، روز جمعه به خبرنگاران گفت که رئیس جمهور در حال بررسی این موضوع است که آیا می‌توانند پاول را که ترامپ اولین بار در سال ۲۰۱۸ به این سمت منصوب کرد، برکنار کنند.

مناقشه بر سر استقلال فدرال رزرو تنها آخرین تحولی است که در واشنگتن سرمایه‌گذاران را نگران کرده است. پس از آنکه ترامپ «تعرفه‌های متقابل» خود را که تقریباً هدف تمام کشورهای جهان است، اعلام کرد، سهام فروخته شد، بازده اوراق خزانه‌داری افزایش یافت و دلار در هفته‌های بعد سقوط کرد. ناظران بازار با نگرانی خاطرنشان کردند که آشفتگی در بازار سهام باید سرمایه‌گذاران را به سمت پناهگاه‌های امن سنتی مانند اوراق خزانه‌داری و دلار سوق می‌داد. جنت یلن، وزیر خزانه‌داری سابق، اخیراً گفته است که این الگو نشان می‌دهد «سرمایه‌گذاران در حال شروع به اجتناب از دارایی‌های مبتنی بر دلار هستند.»

سرمایه‌گذاران به یک پناهگاه امن روی آورده‌اند: طلا، که تاکنون در این سال نزدیک به ۳۰ درصد افزایش یافته و روز دوشنبه به بالاترین رکورد تاریخی جدید بیش از ۳,۴۴۰ دلار در هر اونس رسیده است.

بازده اوراق خزانه‌داری بلندمدت در اوایل بعدازظهر دوشنبه به طور متوسط بالاتر بود. اوراق خزانه‌داری ۱۰ ساله، که بر نرخ‌های بهره انواع وام‌های مصرفی و تجاری تأثیر می‌گذارد، اخیراً بازده ۴.۳۹ درصدی داشته است، که از بالاترین نرخ ۴.۴۲ درصدی در اوایل روز پایین‌تر، اما از ۴.۳۳ درصد در پایان جلسه قبلی بالاتر است.

مناقشه ترامپ با پاول می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای اقتصاد جهانی داشته باشد. پل دونووان، اقتصاددان ارشد در مدیریت ثروت جهانی UBS، روز دوشنبه نوشت: «می‌توان استدلال کرد که تعدیل بزرگ تورم توسط روندی به سمت استقلال بانک مرکزی هدایت شده است.» «در حالی که سیاست پولی یک سلاح نسبتاً کُند است، می‌توان از آن برای کنترل تورم میان‌مدت استفاده کرد. این امر به اعتماد به بانک مرکزی بستگی دارد. ایجاد این اعتماد سال‌ها طول می‌کشد. از دست دادن آن می‌تواند یک شبه اتفاق بیفتد.»

رئیس جمهور صبح دوشنبه بار دیگر علیه پاول موضع‌گیری کرد و در پلتفرم رسانه اجتماعی خود، تروث سوشال، ادعا کرد که «عملاً هیچ تورمی وجود ندارد» و از پاول خواست که نرخ بهره را «فوراً» کاهش دهد.

تصمیم بعدی فدرال رزرو در مورد نرخ بهره در ۷ مه اعلام خواهد شد. مقامات فدرال رزرو اشاره کرده‌اند که رویکردی محتاطانه نسبت به کاهش نرخ اتخاذ خواهند کرد؛ زیرا منتظرند تا ببینند تعرفه‌ها چگونه بر رشد اقتصادی و تورم تأثیر می‌گذارند.

مصرف‌کنندگان آمریکایی این روزها چگونه خرید می‌کنند؟ گزارش‌های شرکت‌ها، تصویری دوگانه نشان می‌دهد: گروهی که کمربندها را محکم کرده‌اند و گروهی که همچنان بی‌دغدغه خرج می‌کنند.

در حالی که یک شرکت بزرگ خانه‌سازی از شروع کُند فصل فروش بهار خبر می‌دهد، یک تولیدکننده اسباب‌بازی اعلام می‌کند محصولاتش حتی در دوران سختی اقتصادی هم خریدار دارد. همزمان، فروشگاه‌های زنجیره‌ای شاهد موج جدیدی از مشتریانی هستند که به دنبال بیشترین ارزش برای پولشان می‌گردند.
دست به جیب شدن محتاطانه مصرف‌کنندگان
فروشگاه زنجیره‌ای آلبرتسونز گزارش داده که با وجود "پایین بودن اعتماد مصرف‌کننده"، تغییر بزرگی در الگوی خرید مردم ندیده است. شارون مک‌کولام، مدیر مالی این شرکت می‌گوید: "مشتریان همان کاری را می‌کنند که پیش از این می‌کردند؛ دنبال ارزش بیشتر می‌گردند و راه‌هایی برای صرفه‌جویی پیدا می‌کنند."

به گفته تحلیلگران، این یعنی مردم بیشتر دنبال تخفیف‌ها هستند و ترجیح می‌دهند محصولات ارزان‌تر با برندهای اختصاصی فروشگاه‌ها را بخرند.

طبق داده‌های شرکت پژوهشی pass_by، فروشگاه‌های مواد غذایی، پوشاک، کفش و حتی مشروبات الکلی همگی در هفته گذشته افزایش بازدیدکننده داشته‌اند. جیمز ایوون، معاون بازاریابی این شرکت می‌گوید: "این فقط مربوط به تورم نیست - مردم به خبرهای تعرفه‌های جدید واکنش نشان می‌دهند و سریعتر کالاهایی را می‌خرند که فکر می‌کنند به زودی گران‌تر یا کمیاب می‌شوند."

نتفلیکس، غول پخش آنلاین، وضعیت پایداری را گزارش کرده است. گرگ پیترز، مدیرعامل این شرکت می‌گوید: "نشانه‌ای از لغو غیرعادی اشتراک‌ها یا تغییر به طرح‌های ارزان‌تر نمی‌بینیم. میزان ماندگاری مشتریان ما همچنان قوی و پایدار است."
دو دنیای موازی: کاهش خرید خانه، ادامه سفرهای لوکس
نشانه‌هایی وجود دارد که آمریکایی‌ها خریدهای بزرگ مانند خانه را به تعویق می‌اندازند، هرچند برخی خرید خودرو را جلو انداخته‌اند تا از افزایش قیمت‌های ناشی از تعرفه‌ها در امان بمانند.

پل رومانوفسکی، مدیرعامل شرکت دی. آر. هورتون می‌گوید: "خریداران به دلیل محدودیت توان مالی و کاهش اعتماد به آینده، محتاط‌تر شده‌اند."

اما در بخش سفر و گردشگری، داستان متفاوت است. اندرو نوچلا از یونایتد ایرلاینز می‌گوید: "مسافران ثروتمند، کسانی که به تعطیلات بین‌المللی می‌روند و صندلی‌های ممتاز می‌خرند، کمتر تحت تأثیر شرایط اقتصادی قرار گرفته‌اند."

استیو اسکوئری، مدیرعامل امریکن اکسپرس نیز تأیید می‌کند: "مشتریان ما شاید بگویند به اقتصاد اعتمادی ندارند، اما همچنان به خرج کردن ادامه می‌دهند و هزینه‌کرد آنها از شرایط بازار تأثیر نمی‌پذیرد."

برند لوکس ایتالیایی مونکلر نگرانی‌های خود را بیشتر متوجه سلامت کلی اقتصاد آمریکا می‌داند تا تعرفه‌ها، در حالی که یان میدلهوف از شرکت اسباب‌بازی تونیز معتقد است: "آخرین چیزی که والدین در آن صرفه‌جویی می‌کنند، هدایا و سرگرمی فرزندانشان است. بچه‌ها به تعرفه‌ها اهمیت نمی‌دهند!"

میدلهوف با خوش‌بینی پیش‌بینی می‌کند که پس از فروکش کردن شوک تغییرات فعلی بازار، اعتماد مصرف‌کنندگان دوباره افزایش خواهد یافت.

ترامپ به وعده خود عمل کرد و از ۹ آوریل تعرفه‌هایی را بر ده‌ها کشور اعمال کرد. اما این وضعیت دوام زیادی نداشت. تنها چند ساعت بعد، رئیس‌جمهور آمریکا در شبکه اجتماعی تروث سوشال پستی منتشر کرد و یک «توقف ۹۰ روزه» و کاهش قابل توجه تعرفه‌های متقابل در این مدت را اعلام نمود. بازارها فوراً واکنش نشان دادند.

شاخص‌های اس‌اند‌پی ۵۰۰، نزدک و داو جونز همراه با سایر دارایی‌های پرریسک با اشتیاق رشد کردند. بعداً، ترامپ آن را به عنوان یک پیروزی بزرگ قلمداد کرد و با لحنی عادی درباره میزان سودی که دو مدیر اجرایی از این اقدام کسب کرده بودند، لاف زد. این خوش‌بینی تا پایان هفته ادامه یافت و به شاخص‌ها کمک کرد تا در محدوده مثبت بسته شوند.

در این میان، تنش‌ها بین آمریکا و چین نه تنها ادامه یافت بلکه تشدید شد و اعتماد سرمایه‌گذاران را به طور موقت متزلزل کرد؛ زیرا هر دو طرف تعرفه‌ها را تا سطح تقریباً ممنوعیت‌آور افزایش دادند. اما خب، یک کندی اقتصادی جهانی بین دو قدرت جهانی چیز مهمی نیست، درست است؟ این چندان مهم نیست... (با لحنی کنایه‌آمیز).

ظاهراً تنها دنیای تجارت نگران است. همانطور که رویترز می‌گوید: «تعرفه‌های گسترده‌ای که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از ۲ آوریل اعمال کرده و توقف‌های متعاقب برخی از آنها، عدم اطمینان را برای شرکت‌های سراسر جهان ایجاد کرده که باعث شده برخی از آنها عقب‌نشینی کنند یا از ارائه راهنمایی‌های مالی خودداری نمایند.»

جای تعجب نیست که شاخص DXY همچنان برای بهبود تلاش می‌کند؛ در حقیقت، با تجدید شرط‌بندی معامله‌گران مبنی بر اینکه یورو پس از شکستن روند نزولی بلندمدت، به افزایش خود ادامه خواهد داد، این شاخص بیشتر سقوط می‌کند. حتی اظهارات مقامات خزانه‌داری آمریکا مبنی بر اینکه آمریکا همچنان از سیاست دلار قوی حمایت می‌کند، تأثیر چندانی در جلوگیری از این روند نزولی نداشته است.

بازارها به طور فزاینده‌ای متقاعد شده‌اند که اقتصاد آمریکا در حال از دست دادن قدرت است و اکنون شرط می‌بندند که فدرال رزرو ممکن است نه تنها با یک بلکه احتمالاً با چهار کاهش نرخ بهره تا پایان سال مداخله کند. همه نگاه‌ها به سخنرانی جروم پاول در این چهارشنبه دوخته شده است: آیا او سرنخی درباره آنچه در پیش است، ارائه خواهد داد؟

لازم به ذکر است که بزرگترین تردید فدرال رزرو درباره کاهش بیشتر نرخ‌ها، خطر افزایش تورم است — و این نگرانی بی‌اساس نیست. به هر حال، تعرفه‌ها معمولاً باعث افزایش قیمت‌های داخلی می‌شوند. امید این است که تعرفه‌ها تقاضا را کاهش دهند، که می‌تواند به جبران فشارهای تورمی کمک کند.
آیا دلار به سقوط خود ادامه خواهد داد؟
شاخص دلار در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ به زیر ۸۹ کاهش یافت، بنابراین از نظر تئوری هنوز جا برای کاهش بیشتر وجود دارد. با این حال، اگر تعرفه‌ها پابرجا بمانند، واردات آمریکا احتمالاً کاهش خواهد یافت. واردات کمتر به معنای تقاضای کمتر برای ارز خارجی است، که می‌تواند از دلار قوی‌تر حمایت کند، اما این تأثیر فوری نخواهد بود.