اخبار سهام و اخبار شاخص‌ها

ایران از بیش از دو هفته پیش که وعده حمله به اسرائیل را داده است، جهان را نگران کرده است. به گفته کارشناسان این اقدام می‌تواند منطقه را وارد یک جنگ همه جانبه کند.

حمله وعده داده شده توسط جمهوری اسلامی به عنوان انتقام از قتل اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی گروه فلسطینی حماس که در تهران ترور شد، انجام می‌شود.

آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، پس از این ترور گفت که ایران موظف است انتقام «مهمان» خود را بگیرد.

حمله ایران در دو هفته گذشته "قریب الوقوع" بوده است و این پیش بینی منجر به نگرانی‌ها در رسانه‌های اجتماعی شده است که حمله ایران و متحدانش - از جمله گروه شبه نظامی لبنانی حزب الله - در عرض چند ساعت آینده را داشتند.

راز زیمت، محقق ارشد مؤسسه مطالعات امنیت ملی در تل آویو، گفت: « من فکر می‌کنم آنها واقعا از این مسئله لذت می‌برند: تماشای اسراییل که در این دوره انتظار گیر کرده و بهای سنگین اقتصادی و روانی پرداخت کرده است.»

اما پیامدهای ناشی از این انتظار، شمشیر دولبه‌ای است که به ایران و متحدانش نیز آسیب می‌رساند.

مایکل هوروویتز، رئیس بخش اطلاعات در شرکت مشاوره بین المللی لو بک مستقر در بحرین هشدار داد: تأثیر منفی بر اسرائیل، خواه فشار وارده بر جبهه داخلی، بسیج نظامی و حتی پیامدهای اقتصادی آن، محدود به اسرائیل نخواهد بود، بلکه بر ایران و لبنان نیز تأثیر خواهد گذاشت.
چرا انتظار؟
به گفته تحلیل‌گران، این ایده که ایران به دلیل لذت بردن از تأثیرات روانی حمله خود را به تأخیر می‌اندازد، بیشتر بهانه است تا یک استراتژی مناسب.

تحلیل‌گران عقیده دارند که بحث‌های شدید داخلی، پیچیدگی هماهنگی با نیروهای نیابتی، و ارزیابی ریسک‌های مرتبط با حمله، همگی به تردید ایران کمک کرده است.

زیمت گفت که ایران با یک معضل بزرگ مواجه است. در حالی که خامنه‌ای و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌خواهند قدرت بازدارندگی ایران را در برابر اسرائیل بازگردانند، عناصری در ایران وجود دارند که نگران هستند یک حمله در مقیاس بزرگ بتواند ایران را وارد جنگ با اسرائیل و شاید حتی ایالات متحده کند.

حتی اگر تصمیمی در مورد نحوه واکنش به قتل هنیه گرفته شده باشد، فرآیند هماهنگی با حزب الله و سایر اعضای به اصطلاح محور مقاومت - شبکه شلوغی از همپیمانان منطقه‌ای و غیردولتی تهران - وقت گیر است.

عامل دیگری که احتمالاً بر تصمیم‌گیری ایران تأثیر می‌گذارد، تقویت حضور نظامی ایالات متحده در منطقه در مقایسه با ماه آوریل، قبل از حمله بی‌سابقه پهبادی و موشکی ایران به اسرائیل است.

هوروویتز گفت: «ما شاهد واکنش بزرگ‌تر [از سوی ایالات متحده] نسبت به ماه آوریل هستیم، که احتمالاً با دامنه تهدید مطابقت دارد، چرا که ایران ممکن است پاسخی بزرگ‌تر از پاسخ در آوریل انجام دهد».

پیام [از سوی ایالات متحده] در ارسال هر دو محموله‌های دفاعی - و همچنین محموله‌های بالقوه تهاجمی - یک پیام بازدارنده است و شاید تنها نوع پیامی است که در این مرحله واقعاً اهمیت دارد.
آیا دیپلماسی می‌تواند پیروز شود؟
تهران درخواست‌های کشورهای غربی برای خویشتن داری را رد کرده و اصرار دارد که این حق مشروع برای پاسخ به قتل هنیه توسط اسرائیل در خاک ایران است.

با این حال، انبوه تماس‌های تلفنی با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید و علی باقری کنی، سرپرست وزارت امور خارجه، این گمانه‌زنی را برانگیخته است که تلاش‌ها برای دیپلماسی به تأخیر حمله کمک کرده و احتمالاً می‌تواند از آن جلوگیری کند.

هوروویتز گفت: «من تردید دارم که دیپلماسی به تنهایی برای تغییر محاسبات ایران کافی باشد. ایران بدون توجه به فراخوان‌ها و بیانیه‌هایی که بر خویشتنداری تاکید می‌کنند، آنچه را که به نفعش است، انجام خواهد داد.»

اما ایران پیشنهاد کرده است که نوع دیگری از دیپلماسی می‌تواند ایران را متقاعد کند که حمله وعده داده شده خود را حداقل "به تاخیر بیندازد": آتش بس دائمی در غزه بین اسرائیل و حماس.

فرزان ثابت، دانشیار ارشد پژوهشی در مؤسسه فارغ التحصیلان ژنو، بر این باور است که ایران "ممکن است به دنبال راه خروجی برای توجیه پاسخی کم‌رنگ باشد، و نوعی آتش‌بس غزه می‌تواند فقط «پیروزی دیپلماتیک» باشد که برای انجام این کار به آن نیاز دارد.

زیمت گفت آتش‌بس غزه ممکن است برای ایران مهم نباشد، اما «بهانه یا توضیحی برای مشروعیت بخشیدن به این تأخیر، هم در داخل و هم عمدتاً خارجی» به تهران ارائه می‌کند.

او گفت آتش‌بس می‌تواند منجر به کاهش مقیاس حمله ایران یا انتخاب روشی متفاوت برای تلافی شود که مستلزم حمله مستقیم به اسرائیل نباشد.
گزینه‌های خوبی وجود ندارد
این که ایران قرار است چه زمانی و چگونه واکنش نشان دهد یک راز باقی مانده است، اما به نظر می‌رسد تهران گزینه خوبی ندارد.

ثابت گفت: «ممکن است تصمیم گیرندگان در تهران در یافتن گزینه «گل طلایی» دچار تردید شده باشند.

او توضیح داد که این معمای ایران برای انجام "یک حمله تلافی جویانه است که نه آنقدر ضعیف باشد که ارزش نمادین یا بازدارنده کمی داشته باشد، اما نه آنقدر قوی که باعث ایجاد یک چرخه غیرقابل کنترل از تشدید تنش شود که منجر به یک جنگ بزرگتر شود."

تهران عملاً یا با پاسخ ضعیف یا پاسخی که منجر به جنگ می‌شود، درگیر است.

هوروویتز گفت که هر دو گزینه "یا به خاطر قدرت منطقه‌ای ایران یا بخاطر ریسک‌هایی که ایران در صورت عبور از خط قرمز و در ازای آن پاسخ می‌دهد، مخاطرات قابل توجهی را به دنبال دارد."

سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که شیوع آبله میمون (mpox)، یک عفونت ویروسی که از طریق تماس نزدیک منتشر می‌شود، برای دومین بار در دو سال گذشته یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی را هشدار می‌دهد.
آبله میمون (MPOX) چیست؟
Mpox یک عفونت ویروسی است که علائمی شبیه آنفولانزا دارد و ضایعات پر از چرک ایجاد می‌کند، در حالی که معمولا خفیف است، می‌تواند باعث مرگ شود. کودکان، زنان باردار و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند افراد مبتلا به HIV، همگی در معرض ریسک بالاتری از عوارض هستند.

سازمان جهانی بهداشت شیوع اخیر این بیماری را یک وضعیت اضطراری بهداشت عمومی اعلام کرد، چرا که شاخه جدیدی از ویروس mpox که برای اولین بار در جمهوری دموکراتیک کنگو شناسایی شد، شروع به انتشار به سایر کشورهای همسایه کرده است.

آبله میمون (Mpox) از طریق تماس فیزیکی نزدیک از جمله تماس جنسی منتقل می‌شود، و هیچ مدرکی مبنی بر اینکه به راحتی از طریق هوا پخش شود، وجود ندارد.

شاخه جدید باعث هشدار جهانی شده است چرا که به نظر می‌رسد راحت‌تر بین مردم پخش می‌شود.
وضعیت اضطراری بهداشت جهانی چیست؟
" وضعیت اضطراری بهداشت عمومی" یا PHEIC، بالاترین نوع هشدار سازمان بهداشت جهانی است. زمانی که بیماری‌ها به روش‌های جدید یا غیرعادی گسترش می‌یابند، این وضعیت اعلام می‌شود و هدف آن تقویت همکاری بین‌المللی و تأمین مالی برای مقابله با شیوع است.

اعلامیه WHO از برچسب مشابهی از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) آفریقا در اوایل این هفته پیروی می‌کند.
چرا MPOX دوباره یک وضعیت اضطراری اعلام شده است؟
دو سال پیش، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد mpox یک وضعیت اضطراری است، زمانی که نوعی از بیماری به نام clade IIb در سراسر جهان گسترش یافته بود.

پس از تغییر رفتار با کمک واکسن‌ها، به افراد در معرض خطر کمک کرد تا از خود در بسیاری از کشورها محافظت کنند، این شیوع کنترل شد.

اما mpox برای چندین دهه یک مشکل بهداشت عمومی در بخش‌هایی از آفریقا بوده است. اولین مورد انسانی در سال 1970 در کنگو بود و از آن زمان تاکنون شیوع پیدا کرده است.

شیوع کنونی که بدترین شیوع در کنگو است، از ژانویه سال 2023 تاکنون 27000 مورد و بیش از 1100 مرگ و میر داشته است که عمدتاً در میان کودکان بوده است.

دو گونه از mpox اکنون در کنگو در حال گسترش هستند - شکل بومی ویروس، clade I، و شاخه جدیدی به نام clade Ib، که اصطلاح "کلاد" به نوعی از ویروس اشاره دارد.

شاخه جدید اکنون از شرق کنگو به رواندا، اوگاندا، بوروندی و کنیا منتقل شده است.

سوئد روز پنجشنبه اولین مورد از شکل جدید، کلاد Ib را در خارج از آفریقا گزارش داد.

یکی از سخنگویان سازمان جهانی بهداشت گفت که این مورد نیاز به مشارکت را تکرار می‌کند و آژانس همچنان به توصیه خود در مورد محدودیت‌های سفر برای جلوگیری از گسترش MPox ادامه می‌دهد.

پاکستان روز جمعه همچنین یک مورد از ویروس mpox را در یک بیمار که از یکی از کشورهای حاشیه خلیج فارس بازگشته بود تأیید کرد، اگرچه مشخص نیست که آیا این ویروس از گونه جدید است یا از نوعی است که از سال 2022 در سطح جهانی گسترش یافته است.
حالا چه اتفاقی می‌افتد؟
دانشمندان امیدوارند که اعلامیه‌های اضطراری تلاش‌ها برای دریافت ابزار پزشکی و بودجه بیشتر به کنگو را برای کمک به مقامات آنجا برای مقابله با شیوع سریع‌تر کند. برای مطالعه ویروس و کمک به جلوگیری از گسترش، نظارت بهتری لازم است.

اما در سال 2022، درخواست سازمان جهانی بهداشت برای 34 میلیون دلار برای مبارزه با mpox از سوی اهداکنندگان مورد توجه قرار نگرفت و نابرابری بزرگی در مورد دسترسی به دوزهای واکسن وجود داشت. کشورهای آفریقایی به دو شات مورد استفاده در شیوع جهانی که توسط باواریا نوردیک (Bavarian Nordic) و کی ام بیولوژیکس (KM Biologics) ساخته شده بود، دسترسی نداشتند.

سازمان جهانی بهداشت روز چهارشنبه در حالی که خواستار اهدای دوز از کشورهای دارای ذخایر بود، گفت: دو سال بعد این وضعیت همچنان ادامه دارد، اگرچه تلاش‌هایی برای تغییر آن وجود دارد.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) آفریقا گفت که بدون توضیح بیشتر، برنامه‌ای برای تضمین دوز دارد، اما در حال حاضر ذخایر محدود است.
چقدر باید نگران باشیم؟
میزان مرگ و میر متفاوت است و به شدت به مراقبت های بهداشتی در دسترس برای بیمارترین بیماران بستگی دارد. در کنگو در این شیوع، میزان در کلاد I و کلاد Ib حدود 4٪ بوده است. کلاد II که در سطح جهانی گسترش یافت، بسیار کمتر کشنده بود.

با این حال، mpox ویروس گرونا نیست. ابزارهایی وجود دارند که ثابت شده‌اند برای جلوگیری از گسترش و کمک به افراد در معرض ریسک موثر هستند و به همین راحتی پخش نمی‌شود.

اکنون چالشی که هدف اعلامیه‌های اضطراری برجسته کردن آن است، اطمینان از دستیابی به ابزارها به کسانی است که در کنگو و کشورهای همسایه به آنها بیشتر نیاز دارند.