آشنایی با مجوز VASP در فضای ارزهای دیجیتال

در عصری که اقتصاد جهانی با شتاب به‌سوی دیجیتالی شدن پیش می‌رود، ارزهای دیجیتال جایگاه ویژه‌ای در سیستم‌های مالی نوظهور یافته‌اند. در این میان، مجوز VASP یا ارائه‌دهنده خدمات دارایی‌های مجازی، یکی از ارکان حیاتی برای ایجاد شفافیت، امنیت و اعتماد در اکوسیستم رمزارزها به‌شمار می‌رود. این مجوز که توسط نهادهای نظارتی مالی در کشورهای مختلف صادر می‌شود، به صرافی‌ها و پلتفرم‌های ارز دیجیتال اجازه می‌دهد تا فعالیت‌های خود را به‌صورت قانونی، منظم و مطابق با چارچوب‌های بین‌المللی انجام دهند.

در این مقاله، به‌طور جامع به معرفی مفهوم VASP، نقش کلیدی آن در تنظیم بازار ارزهای دیجیتال، انواع نهادهای مشمول این مجوز، و چشم‌انداز نظارتی آن در کشورهای مختلف خواهیم پرداخت.

اگر به‌دنبال آغاز مسیر حرفه‌ای خود در معاملات ارز دیجیتال هستید، با ثبت‌نام در صرافی توبیت از بونوس 100 دلاری بهره‌مند شوید. تنها کافی‌ست 10 دلار به حساب فیوچرز خود منتقل کنید تا 100 دلار پاداش معاملاتی دریافت نمایید.

لینک ثبت نام بونوس صد دلاری

VASP چیست؟

ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های مجازی (VASPs) نهادهایی هستند که به‌طور تخصصی در ارائه خدمات مرتبط با ارزهای دیجیتال و دارایی‌های مجازی فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها برای انجام قانونی فعالیت‌های خود، ملزم به دریافت مجوز یا ثبت رسمی نزد نهادهای نظارتی هستند.

دامنه فعالیت‌های VASPها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تبدیل ارزهای دیجیتال به ارزهای فیات (و بالعکس)
• انتقال دارایی‌های دیجیتال میان کاربران
• ارائه خدمات نگهداری، حفاظت و مدیریت دارایی‌های مجازی
• پشتیبانی از عملیات مالی مرتبط با صدور، فروش یا توزیع دارایی‌های دیجیتال

چارچوب فعالیت VASPها توسط مقررات محلی کشورهای مختلف تعریف می‌شود؛ مقرراتی که با هدف مقابله با پول‌شویی، تأمین مالی تروریسم و سایر فعالیت‌های غیرقانونی وضع شده‌اند. به همین دلیل، شناسایی، رصد و تنظیم عملکرد این نهادها، بخش مهمی از سیاست‌های نظارتی در حوزه دارایی‌های دیجیتال به‌شمار می‌رود.

مجوز و ثبت‌نام VASPها

الزامات قانونی برای ثبت و صدور مجوز فعالیت VASPها در کشورهای مختلف به‌شدت متغیر است. این تفاوت‌ها نه‌تنها بر دامنه خدمات مجاز تأثیر می‌گذارند، بلکه نوع نظارتی که بر فعالیت VASPها اعمال می‌شود را نیز تعیین می‌کنند. برخی کشورها چارچوب‌های نظارتی مشخص و تثبیت‌شده‌ای دارند، در حالی‌که دیگر کشورها همچنان در حال تطبیق با فناوری‌های نوظهور رمزارز هستند.

به‌عنوان نمونه:

• آرژانتین و سیشل از جمله کشورهایی هستند که فرآیندهای صدور مجوز VASP را به‌طور کامل پیاده‌سازی و تثبیت کرده‌اند.
• در مقابل، ساختارهای جدیدی مانند DASP در السالوادور، CASP در اتحادیه اروپا و MSB در کانادا و ایالات متحده در حال ظهور هستند، چرا که رگولاتورها تلاش دارند خود را با تحولات سریع فناوری و پیچیدگی بازار دارایی‌های دیجیتال همگام سازند.

نکته مهم این است که اصطلاحاتی مانند DASP، CASP و MSB به انواع مجوزهای فعالیت اشاره دارند، نه به ساختار حقوقی یا سازمانی شرکت‌ها. اغلب VASPها در قالب شرکت‌های با مسئولیت محدود (LLC) یا شرکت‌های محدود (LTD) ثبت می‌شوند، اما دریافت مجوز فعالیت است که چارچوب نظارتی و انطباقی مورد نیاز برای عملکرد قانونی آن‌ها را تعریف می‌کند.

همچنین، باید به تفاوت مفهومی میان واژه‌های «دارایی‌های مجازی» (Virtual Assets) و «دارایی‌های کریپتو» (Crypto Assets) توجه داشت. بر اساس دستورالعمل‌های ESMA:

• اصطلاح کریپتو بیشتر بر ارزهای دیجیتال و فناوری دفتر کل توزیع‌شده (DLT) تمرکز دارد.
• اما واژه مجازی دامنه گسترده‌تری را در بر می‌گیرد، از جمله NFTها، که در حال حاضر از دایره شمول مقررات MiCA در اتحادیه اروپا مستثنا هستند.

انواع VASPها

ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های مجازی (VASPs) مجموعه‌ای متنوع از نهادهای مالی، فناورانه و پلتفرم‌های دیجیتال را شامل می‌شوند که هریک نقشی اساسی در تسهیل فعالیت‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال ایفا می‌کنند. این نهادها با تمرکز بر خدمات مختلفی مانند معاملات، ذخیره‌سازی، پرداخت، صدور توکن و دسترسی به خدمات مالی غیرمتمرکز، به کاربران کمک می‌کنند تا با امنیت و سهولت بیشتری در بازار رمزارز فعالیت داشته باشند. در ادامه با مهم‌ترین انواع VASPها و خدمات آن‌ها آشنا می‌شویم:

1. صرافی‌های ارز دیجیتال

صرافی‌های کریپتو را می‌توان ستون فقرات بازار رمزارزها دانست. این پلتفرم‌ها واسطه‌ای هستند میان خریداران و فروشندگان دارایی‌های دیجیتال و امکانات گسترده‌ای را برای ورود، تبدیل و مدیریت سرمایه دیجیتال فراهم می‌کنند. فعالیت‌های کلیدی آن‌ها شامل:

• معاملات لحظه‌ای (اسپات) و بازارهای جفت‌ارزی
• معاملات مشتقه نظیر قراردادهای فیوچرز و آپشن
• مارجین تریدینگ با امکان استفاده از لوریج
• استیکینگ ارز دیجیتال برای دریافت سود غیرفعال
• پشتیبانی از دارایی‌های متنوع و شبکه‌های بلاک‌چین مختلف

صرافی‌های پیشرفته همچنین به کاربران این امکان را می‌دهند تا بدون نیاز به ترک پلتفرم، به خدمات دیفای متصل شوند، NFTها را معامله کنند یا در پروژه‌های Web3 مشارکت نمایند.

صرافی توبیت با ارائه این امکانات و پشتیبانی حرفه‌ای فارسی‌زبان، یکی از معتبرترین پلتفرم‌های معاملاتی در بین کاربران ایرانی است.
اکنون در توبیت ثبت‌نام کنید و با واریز تنها 10 دلار به حساب فیوچرز، 100 دلار بونوس دریافت کنید.

2. ارائه‌دهندگان کیف پول و خدمات امانت‌داری

نگهداری امن دارایی‌های دیجیتال از اهمیت حیاتی برخوردار است؛ به‌ویژه برای کاربرانی که حجم بالایی از سرمایه در اختیار دارند. ارائه‌دهندگان کیف پول و خدمات امانت‌داری در این حوزه فعالیت دارند و خدمات آن‌ها معمولاً شامل:

• ذخیره‌سازی سرد (Cold Storage) با امنیت بالا
• دسترسی چند امضایی (Multi-Sig) برای مدیریت حساب‌ها
• پشتیبانی حقوقی و بیمه‌نامه‌های دیجیتال برای پوشش ریسک
• میزان انطباق با استانداردهای AML/CFT برای مؤسسات

این دسته از VASPها بیشتر با مؤسسات مالی، صرافی‌های بزرگ و پروژه‌های کریپتویی مشارکت دارند تا امنیت حداکثری را برای دارایی‌های دیجیتال تضمین کنند.

3. خدمات پرداخت و حواله ارز دیجیتال

VASPهای فعال در زمینه پرداخت، نقش فزاینده‌ای در دیجیتالی شدن سیستم‌های مالی سنتی دارند. این پلتفرم‌ها امکان ارسال و دریافت سریع، کم‌هزینه و شفاف دارایی‌های دیجیتال را فراهم می‌کنند. برخی از خدمات شاخص آن‌ها عبارت‌اند از:

• پرداخت‌های فرامرزی بدون نیاز به بانک
• پشتیبانی از پرداخت‌های لحظه‌ای و روزانه
• ادغام با سیستم‌های فروشگاهی (POS) برای مشاغل
• تسهیل پرداخت‌های B2B و B2C در بستر بلاک‌چین

در بسیاری از کشورها، این خدمات به‌عنوان جایگزینی برای سیستم‌های انتقال سنتی مانند SWIFT و Western Union در حال رشد هستند.

4. پلتفرم‌های صدور توکن و راه‌اندازی پروژه

یکی از زیرساخت‌های کلیدی در بازار رمزارزها، پلتفرم‌هایی هستند که امکان ایجاد و توزیع انواع توکن‌ها را فراهم می‌کنند. این نهادها، ابزارهای فنی و حقوقی لازم برای پروژه‌هایی که قصد جذب سرمایه یا ایجاد اکوسیستم دیجیتال دارند، فراهم می‌آورند. خدمات رایج آن‌ها شامل:

• پشتیبانی از عرضه اولیه سکه (ICO) و عرضه توکن امنیتی (STO)
• ساخت و راه‌اندازی NFTها با استانداردهای ERC-721 و ERC-1155
• مدیریت قراردادهای هوشمند برای توزیع عادلانه توکن‌ها
• هماهنگی با الزامات قانونی برای جذب سرمایه عمومی یا خصوصی

این VASPها نقش کلیدی در تحریک نوآوری و رشد اقتصاد توکنیزه‌شده دارند.

5. تجمیع‌کنندگان دیفای و تأمین‌کنندگان نقدینگی

در سال‌های اخیر، با رونق فضای مالی غیرمتمرکز (DeFi)، گروهی از VASPها پدید آمده‌اند که خدمات تجمیع و بهینه‌سازی سرمایه‌گذاری را در پروتکل‌های غیرمتمرکز ارائه می‌دهند. این پلتفرم‌ها شامل موارد زیر هستند:

• دسترسی ساده به ییلد فارمینگ و استخرهای نقدینگی
• وام‌دهی و وام‌گیری بدون واسطه
• تجمیع نرخ سود و بهینه‌سازی بازدهی سرمایه
• رابط‌های کاربری تسهیل‌شده برای استفاده از پروتکل‌های پیچیده

این نهادها، مشارکت گسترده کاربران را در اقتصاد غیرمتمرکز امکان‌پذیر کرده و به شفاف‌سازی، امنیت و اثربخشی بازار دیفای کمک می‌کنند.

بطورکلی، VASPها به‌عنوان بازیگران کلیدی در تحول مالی دیجیتال، زیرساخت‌های حیاتی برای توسعه پایدار، امن و منظم بازار رمزارزها را فراهم می‌کنند. از معاملات روزانه گرفته تا ذخیره‌سازی، پرداخت و نوآوری‌های دیفای، این نهادها نقش بی‌بدیلی در شکل‌گیری آینده اقتصاد دیجیتال دارند.

با تنوع روزافزون نیازها و رشد سریع فناوری، انتظار می‌رود VASPها در سال‌های آینده به شکل تخصصی‌تر و چندلایه‌تر عمل کرده و پیوندی اساسی میان کاربران، فناوری و چارچوب‌های نظارتی ایجاد کنند.

✔️  بیشتر بخوانید: دیفای (DeFi) چیست؟ و چگونه کار می‌کند

چشم‌انداز نظارتی برای VASPها

در سال‌های اخیر، همراه با گسترش سریع بازار ارزهای دیجیتال، توجه نهادهای نظارتی در سراسر جهان به تنظیم فعالیت VASPها افزایش یافته است. هدف اصلی این مقررات، تضمین شفافیت، امنیت و پیشگیری از سوءاستفاده‌های مالی در بستر دارایی‌های مجازی است. در این چارچوب، رویکردهای نظارتی در دو سطح جهانی و منطقه‌ای به‌طور فعال در حال توسعه هستند.

راهنمایی‌های جهانی: تمرکز بر AML و CFT

بیشتر کشورها در خط مقدم نظارت بر VASPها، چارچوب‌هایی را برای مقابله با پول‌شویی (AML) و تأمین مالی تروریسم (CFT) طراحی کرده‌اند. این مقررات با هدف کاهش ریسک‌های سیستمی و افزایش اعتماد عمومی به کار گرفته شده‌اند و معمولاً شامل الزامات زیر هستند:

• اجرای فرآیندهای KYC (مشتری خود را بشناسید): برای احراز هویت دقیق کاربران و جلوگیری از فعالیت‌های مشکوک
• گزارش‌دهی تراکنش‌های غیرعادی یا مشکوک: به نهادهای مبارزه با جرایم مالی
• نگهداری سوابق مالی و تراکنش‌ها: جهت پاسخگویی به ممیزی‌ها و تحقیقات آتی
• تضمین امنیت سایبری: برای حفاظت از دارایی‌ها و اطلاعات حساس کاربران در برابر نفوذ و سوءاستفاده

این الزامات نه‌تنها VASPها را به مسئولیت‌پذیری بیشتر سوق می‌دهد، بلکه به‌مرور سبب پذیرش گسترده‌تر ارزهای دیجیتال در چارچوب مالی رسمی می‌شود.

مقررات منطقه‌ای: تفاوت در رویکردها

با وجود اصول مشترک در سطح جهانی، رویکردهای نظارتی در مناطق مختلف دنیا متفاوت است و به میزان بلوغ بازار و سیاست‌های اقتصادی هر کشور بستگی دارد. برخی از نمونه‌های برجسته عبارت‌اند از:

• اتحادیه اروپا: مقررات جامع MiCA (بازار دارایی‌های کریپتو) برای CASPها طراحی شده است. این چارچوب با هدف تضمین عملکرد منصفانه، شفاف و امن، یکی از پیشرفته‌ترین رویکردهای نظارتی جهان به‌شمار می‌رود.
• ایالات متحده و کانادا: شرکت‌های فعال در حوزه رمزارز باید تحت عنوان کسب‌وکارهای خدمات مالی (MSB) ثبت شوند و از قوانین سختگیرانه AML/CFT تبعیت کنند. نهادهایی مانند FinCEN در آمریکا مسئول نظارت بر این فعالیت‌ها هستند.
• السالوادور: با اتخاذ رویکردی جسورانه و مترقی، این کشور با معرفی ساختار DASP و پذیرش بیت‌کوین به‌عنوان پول قانونی، گامی مهم در راستای ادغام کامل دارایی‌های دیجیتال در اقتصاد ملی خود برداشته است.

در مقابل، برخی کشورها با رویکردی محافظه‌کارانه‌تر، تنها برخی از خدمات VASP را تحت نظارت قرار داده‌اند و حتی در مواردی محدودیت یا ممنوعیت کامل برای فعالیت‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال اعمال کرده‌اند.

روندهای نظارتی در حال تحول

با سرعت بالای تغییرات فناوری در دنیای بلاک‌چین، ساختارهای نظارتی نیز ناگزیر به تحول دائمی هستند. دولت‌ها و نهادهای تنظیم‌گر، به‌طور مستمر در حال بازنگری چارچوب‌های خود هستند تا با چالش‌ها و فرصت‌های نوظهور سازگار شوند.

VASPها نیز باید در برابر این تحولات چابک و سازگار باشند. از جمله اقدامات ضروری در این راستا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استفاده از فناوری‌های انطباق هوشمند (RegTech) برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری
• همکاری مستمر با نهادهای نظارتی و تنظیم‌گر برای انطباق با مقررات جدید
• پایش و تحلیل مستمر ریسک‌ها و تغییرات قانونی در حوزه‌های قضایی مختلف

در نهایت، موفقیت و تداوم فعالیت VASPها در گرو توانایی آن‌ها برای هماهنگی با الزامات نظارتی و ایفای نقش سازنده در تحول زیرساخت‌های مالی دیجیتال خواهد بود.

جمع‌بندی مطالب

ارائه‌دهندگان خدمات دارایی‌های مجازی (VASPها) نهادهایی هستند که به‌صورت تخصصی در فعالیت‌های مرتبط با ارزهای دیجیتال مشارکت دارند و بر اساس الزامات حقوقی و نظارتی هر کشور، ملزم به ثبت و اخذ مجوز فعالیت هستند. گستره فعالیت مجاز، نوع نظارت و الزامات انطباق، در حوزه‌های قضایی مختلف تفاوت چشمگیری دارد و همین امر باعث شده است که مدل‌های گوناگونی از صدور مجوز در سطح بین‌المللی شکل بگیرد.

در حالی که کشورهایی مانند آرژانتین و سیشل همچنان به استفاده از ساختارهای سنتی مجوز VASP ادامه می‌دهند، مدل‌های جدیدی نظیر DASP در السالوادور، CASP در اتحادیه اروپا و MSB در آمریکا و کانادا، به‌منظور تطبیق با ماهیت در حال تحول فناوری بلاک‌چین، در حال گسترش‌اند.

این مجوزها الزامی به ساختار سازمانی خاصی ندارند؛ چرا که اکثر VASPها در قالب شرکت‌های با مسئولیت محدود (LLC یا LTD) ثبت می‌شوند. آنچه اهمیت دارد، چارچوب نظارتی و سطح انطباقی است که این مجوزها ایجاد می‌کنند و به‌واسطه آن، شرکت‌ها می‌توانند به‌صورت رسمی، شفاف و قانونی در بازار رمزارز فعالیت کنند.

با دریافت مجوزهای معتبر و رعایت دقیق الزامات قانونی، VASPها نه‌تنها اعتماد کاربران و نهادهای ناظر را جلب می‌کنند، بلکه به ستون فقرات اکوسیستم مالی دیجیتال تبدیل می‌شوند. آن‌ها نقشی دوگانه ایفا می‌کنند: هم تسهیل‌کننده دسترسی به دارایی‌های مجازی هستند و هم پیشگام تحول در ساختار سنتی امور مالی.

در نهایت، VASPها با تمرکز بر انطباق، امنیت، نوآوری و پاسخگویی به نیازهای کاربران، نقشی کلیدی در شکل‌گیری آینده اقتصاد دیجیتال ایفا می‌کنند. آن‌ها نه‌تنها راه را برای ادغام ایمن رمزارزها در نظام مالی جهانی هموار می‌سازند، بلکه بستری برای شکوفایی نسل جدیدی از خدمات مالی مبتنی بر فناوری فراهم می‌آورند—دنیایی که در آن شمول مالی، شفافیت و نوآوری در صدر قرار دارد.

سخن پایانی

با رشد روزافزون صنعت ارزهای دیجیتال، نقش VASPها به‌عنوان بازیگران کلیدی این اکوسیستم بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. این نهادها با ارائه خدماتی متنوع از جمله معاملات رمزارز، ذخیره‌سازی امن دارایی‌ها، خدمات پرداخت، صدور توکن و اتصال به بازارهای مالی غیرمتمرکز، ستون‌های اصلی زیرساخت مالی دیجیتال را شکل می‌دهند. دریافت مجوز رسمی و رعایت چارچوب‌های نظارتی نه‌تنها به شفافیت و امنیت بیشتر منجر می‌شود، بلکه زمینه‌ساز پذیرش گسترده‌تر دارایی‌های دیجیتال در ساختارهای مالی جهانی است.

در دنیایی که مقررات دائماً در حال تغییر و فناوری به‌سرعت در حال پیشرفت است، VASPها باید با حفظ چابکی، خود را با الزامات جدید تطبیق دهند و مسئولانه با نهادهای قانونی تعامل کنند. آینده ارزهای دیجیتال در گرو مشارکت فعال، شفاف و قانون‌مدار این نهادهاست. آن‌ها نه‌فقط ارائه‌دهندگان خدمات، بلکه پیشگامان تحول در نظام مالی جهانی هستند؛ پیشگامانی که می‌توانند دروازه‌ای به‌سوی عصر جدیدی از شمول مالی، نوآوری و اعتماد جهانی بگشایند.