حمید سودمند

مشاوران دولت چین توصیه می‌کنند که پکن باید هدف رشد اقتصادی حدود 5.0% را برای سال آینده حفظ کند و برای محرک‌های مالی قوی‌تر این کشور فشار بیاورد تا تأثیر افزایش تعرفه‌های مورد انتظار ایالات متحده بر صادرات را کاهش دهد.

جاه طلبی برای حفظ سرعت رشدی که دستیابی به آن در طول سال 2024 دشوار به نظر می‌رسید، باعث شگفتی بازارهای مالی خواهد شد که بر روی کاهش تدریجی رشد دومین اقتصاد بزرگ جهان با تشدید تنش‌های تجاری شرط بندی کردند.

چهار نفر از شش مشاوری که با رویترز صحبت کردند، از هدف 2025 حدود 5 درصد حمایت می‌کنند. یکی از مشاوران هدف "بالای 4٪" و دیگری محدوده 4.5-5٪ را توصیه می‌کند. نظرسنجی رویترز در این هفته پیش‌بینی کرد چین در سال آینده 4.5 درصد رشد خواهد کرد، اما همچنین اشاره کرد که تعرفه‌ها می‌توانند تا 1 درصد بر رشد تاثیر بگذارند.

مشاورانی که در تصمیم‌گیری شرکت نمی‌کنند، پیشنهادات خود را به کنفرانس سالانه کار اقتصادی مرکزی پشت درهای بسته در ماه آینده ارائه می‌کنند، زمانی که رهبران ارشد در مورد سیاست‌ها و اهداف سال آینده بحث می‌کنند.

هدف رشد، یکی از شاخص‌های مورد توجه جهانی برای سرنخ‌هایی از نیات سیاست کوتاه‌مدت پکن، تا نشست سالانه پارلمان در ماه مارس رسما اعلام نخواهد شد.

✔️  خبر مرتبط: مشاوران اقتصادی چین هدف‌گذاری رشد ۲۰۲۵ را تعیین کردند

توصیه‌های مشاوران در فرآیند تصمیم گیری نهایی مورد توجه سیاستگذاران قرار می‌گیرد. محبوب‌ترین دیدگاه در میان مشاوران معمولاً اتخاذ می‌شود، اگرچه همیشه اینطور نیست. هر طرحی هنوز می‌تواند قبل از جلسه قانونگذاری تغییر کند.

اکثر مشاوران به شرط ناشناس ماندن اظهار نظر کردند چرا که مجاز به صحبت با رسانه‌ها نبودند.

حفظ اهداف رشد در مواجهه با تهدید تعرفه‌های بیش از 60 درصدی بر واردات کالاهای چینی از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آینده آمریکا، نشان می‌دهد که پکن آماده است هزینه‌های کلان را انجام دهد، به‌ویژه اگر نتواند بر سر تعرفه‌های پایین‌تر مذاکره کند یا آن‌ها را به تأخیر بیندازد.

یو یونگدینگ، یکی از مشاوران و اقتصاددان دولتی که از هدف تقریباً 5 درصدی حمایت می‌کند، گفت: «می‌توان با افزایش بیشتر تقاضای داخلی، تأثیر تعرفه‌های ترامپ بر صادرات چین را جبران کرد.»

یو گفت: «ما باید سال آینده سیاست مالی قوی‌تری اتخاذ کنیم.» وی افزود که کسری بودجه «قطعاً باید از سطح برنامه ریزی شده امسال در 3 درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) فراتر رود.»

برخی از اقتصاددانان از پکن خواسته‌اند برای کاهش اتکای خود به محرک‌ها که به حباب‌های دارایی و بدهی‌های هنگفت دولت محلی دامن زده است، اهداف رشد کمتر را کنار بگذارد. اما حامیان اهداف بلندپروازانه استدلال می‌کنند که این اهداف برای حفاظت از جایگاه جهانی، امنیت ملی و ثبات اجتماعی چین بسیار مهم هستند.

✔️  خبر مرتبط: وزیر بازرگانی چین: تعرفه‌های ترامپ را پشت سر می‌گذاریم

چشم انداز رئیس جمهور شی جین پینگ در مورد "مدرن سازی به سبک چینی" دو برابر شدن اندازه اقتصاد تا سال 2035 نسبت به سال 2020 را پیش بینی می‌کند که به طور بالقوه از ایالات متحده پیشی می‌گیرد. اقتصاددانان خارج از چین معتقد نیستند که این هدف واقع بینانه است، اما همچنان بر بحث سیاست داخلی تأثیر می‌گذارد.

مشاور دوم دولت گفت: برای دستیابی به اهداف 2035، ما باید در سال 2025 به رشد اقتصادی حدود 5 درصد دست یابیم.

مشخص نیست که دولت چند پیشنهاد از این دست دریافت می‌کند.
صادرات آسیب پذیر
کریستالینا جورجیوا، مدیر صندوق بین‌المللی پول، ماه گذشته هشدار داد که رشد چین می‌تواند «زیر 4 درصد» افت کند، مگر اینکه از مدل اقتصادی مبتنی بر صادرات و سرمایه‌گذاری به مدلی که ناشی از تقاضای مصرف‌کننده است، تغییر کند.

تهدید تعرفه، مجتمع صنعتی چین را که سالانه بیش از 400 میلیارد دلار کالا به ایالات متحده می‌فروشد، متزلزل کرده است. بسیاری از تولیدکنندگان برای فرار از تعرفه‌ها، تولید خود را به خارج از کشور انتقال داده‌اند.

یو تهدید ترامپ را کم اهمیت جلوه داد و اشاره کرد که سهم خالص صادرات چین در تولید ناخالص داخلی ناچیز است. آنها 2.2 درصد از تولید ناخالص داخلی را در سال 2023 تشکیل می‌دادند، اگرچه صادرات ناخالص نزدیک به 20 درصد از کل تولید اقتصادی را تشکیل می‌داد.

✔️  خبر مرتبط: شرکت‌های ژاپنی نسبت به اقتصاد چین بدبین‌تر شده‌اند

سایر اقتصاددانان استدلال می‌کنند که تولید صنعتی، درآمدها، سرمایه‌گذاری و کسب و کارها به شدت به تقاضای خارجی بستگی دارد و موانع تجاری بیشتر می‌تواند فشارهای تورم کاهنده و عوامل مخالف رشد را تشدید کند.

مشاوری که هدف "بالای 4 درصد" را توصیه می‌کند، گفت: "اگر صادرات چین ضربه بخورد و با افزایش تقاضای داخلی قابل جبران نباشد، فشارهای کاهش تورم تشدید خواهد شد."

مشاور پیشنهادی 4.5 تا 5 درصد گفت: فشار بر اقتصاد در سال آینده بیشتر خواهد شد، صادرات ما می‌تواند به شدت تحت تأثیر قرار گیرد.

محرک بیشتر؟
در این ماه، چین از بسته بدهی 10 تریلیون یوان (1.4 تریلیون دلار) برای کاهش فشارهای مالی شهرداری رونمایی کرد، اما از محرک‌های مالی مستقیم خودداری کرد. به گفته تحلیلگران پکن ممکن است بخواهد تا زمانی که ترامپ اولین حرکت خود را انجام دهد، محتاط عمل کند.

لان فوان، وزیر دارایی، بدون ارائه جزئیات در مورد اندازه یا زمان، گفت که اقدامات محرک بیشتری در حال انجام است.

مشاوران دولت می‌گویند کسری بودجه چین ممکن است به 3.5 تا 4 درصد تولید ناخالص داخلی در سال آینده افزایش یابد و اوراق خزانه ویژه بیشتری که معمولاً در بودجه‌های سالانه گنجانده نمی‌شود، می‌تواند برای تامین مالی زیرساخت‌ها و سایر سرمایه‌گذاری‌ها صادر شود.

به گفته آن‌ها سیاست‌های متمرکز بر مصرف‌کننده می‌تواند شامل حمایت مالی قوی‌تر برای ساکنان کم‌درآمد و گسترش طرح یارانه‌ای باشد که امسال برای افزایش خرید لوازم خانگی، خودرو و سایر کالاها معرفی شد. به گفته مشاوران که کوپن‌های نقدی در مقیاس بزرگ بعید است.

اما آنها همچنین از مقامات می‌خواهند تا تغییرات مالیاتی، رفاهی و سایر سیاست‌های وعده داده شده را برای رفع عدم تعادل ساختاری ادامه دهند.

محافظه کارترین مشاور گفت: «اگر اصلاحات متوقف شود و ما صرفاً بر محرک‌های سیاستی تکیه کنیم، در درازمدت پایدار نخواهیم بود.»

بیشتر بخوانید:

• چین در مواجهه با بحران بدهی؛ سیاست‌ های مالی پکن زیر ذره‌ بین
• یوان ضعیف تر: راه حل چین برای مقابله با ترامپ
• آشنایی کامل با ساختار سیاسی در چین

چین برای مقابله با تهدیدهای افزایش تعرفه‌ها، احتمالاً اولین خط دفاعی خود را از طریق کاهش ارزش یوآن به کار خواهد گرفت که با وضعیت اقتصادی چین همخوانی دارد.

در دوران اوج سیاست دلار قوی در اواخر دهه 1990، بارها از رابرت روبین، وزیر خزانه‌داری وقت آمریکا، خواسته می‌شد تا جزئیات بیشتری از این دکترین ارائه دهد. روبین تمایل نداشت که حتی کوچک‌ترین انحرافی از آن سیاست صورت گیرد، چرا که هرگونه تغییر یا تفاوت در تفسیر می‌توانست بازارهای ارز خارجی را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. خبرنگاران همیشه از او می‌پرسیدند که آیا تداوم تقویت دلار به نفع منافع آمریکا است یا خیر. این پرسش‌ها منطقی بود، چرا که روبین هیچ‌گاه از تغییرات کوچک اجتناب نمی‌کرد. در برخی موارد، واشنگتن نیاز داشت که اجازه دهد دلار تضعیف شود یا حتی آن را بفروشد. روبین در دوره‌ای طولانی از رونق اقتصادی که موجب ورود سرمایه به آمریکا شده بود، توانست سیاست‌های خود را به راحتی پیش ببرد.

مسئولان چینی امروز شرایط مشابهی دارند. خط مشی چین همواره بر این بوده که یوآن را بصورت ثابت نگه دارد. با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، معامله‌گران اکنون می‌توانند ببینند که تا چه حد چین می‌تواند این ثبات را در مواجهه با تهدیدهای تعرفه‌ای که به شدت افزایش یافته‌اند، حفظ کند. آیا ممکن است یوآن در طی چند سال آینده به‌طور تدریجی و در عین حال کم‌ریسک تضعیف شود؟ بانک مرکزی چین نیز از لزوم ایجاد سطح تعادلی معقول سخن گفته است. البته اینکه این تعادل به چه معناست و چه میزان انحراف از آن قابل قبول است، به شرایط بستگی دارد. اگر تعرفه‌های 60 درصدی برای صادرات چین به آمریکا به‌طور واقعی اعمال شوند، چین به روشی نیاز دارد که شوک ناشی از آن را جذب کند و بازار ارز می‌تواند اولین گام در این راستا باشد.

✔️  بیشتر بخوانید: آشنایی کامل با ساختار سیاسی در چین

کاهش ارزش یوآن، که اکنون ضعیف‌تر از زمانی است که ترامپ برای اولین بار به قدرت رسید، احتمالاً اولین خط دفاعی چین خواهد بود. این ارز در این سه ماه حدود 3 درصد کاهش یافته و از زمان انتخابات در برابر دلار نزول کرده است. اکثر اقتصاددانانی که توسط بلومبرگ نظرسنجی شده‌اند، انتظار دارند که بانک مرکزی چین با کاهش بیشتر ارزش یوآن مشکلی نداشته باشد؛ که احتمالاً همراه با اقدامات دیگری مانند کاهش نرخ بهره و افزایش کسری بودجه خواهد بود. در حالی که نظرات مختلفی در مورد اندازه دقیق این کاهش ارزش وجود دارد، بسیاری بر این باورند که این رقم ممکن است به بیش از 8 یوآن به ازای هر دلار نرسد.

شی جین‌پینگ، رئیس ‌جمهور چین، تمایلی به وقوع سقوط آزاد یوآن نخواهد داشت. بانک مرکزی چین نوسانات روزانه را در بهترین شرایط محدود می‌کند و نیروهای بازار تنها تأثیر کمی دارند. رشد کمتر و کاهش هزینه‌های استقراض باعث کاهش ارزش بیشتر ارزها خواهد شد، اما مقامات چینی به ندرت پذیرای تغییرات ناگهانی هستند. به‌عنوان نشانه‌ای از این احتیاط، بانک مرکزی چین روز چهارشنبه نرخ پایه ارز را بالاتر از حد انتظارات بازار تعیین کرد، که این اقدام روز بعد هم تکرار شد. به نظر می‌رسد که هدف چین یک نزول تدریجی در ارزش یوآن باشد، نه کاهش ناگهانی.

✔️  خبر مرتبط: ترامپ با انتخاب‌های کابینه خود به چین هشدار داد

چرا نرخ 8 یوآن به ازای هر دلار این‌قدر اهمیت دارد؟ این عدد علاوه بر اینکه یک عدد رُند به حساب می‌آید، از نظر نمادین نیز قابل توجه است. پیش از ژوئیه 2005، ارز چین برای بیش از یک دهه به‌طور ثابت در حدود 8.3 تعیین شده بود. زمانی که چین این نرخ ثابت را کنار گذاشت و به یک سیستم مدیریت ارزی انعطاف‌پذیرتر روی آورد، این حرکت به ‌عنوان یک امتیاز به فشارهای ایالات متحده تلقی شد. در صورتی که چین به 8 یوآن بازگردد، می‌تواند به معنای پذیرفتن این باشد که سیاست‌های قبلی اشتباه بوده است. مگر اینکه چین از برنامه‌های خود برای تبدیل یوآن به یک ارز جهانی جدی صرف نظر کرده باشد، این نوع بازگشت به وضعیت قبلی می‌تواند پیامدهای منفی به ‌دنبال داشته باشد.

در هرگونه بحث در مورد بازار ارز و تجارت، احتمال توافقات بزرگ همیشه مطرح است. مانند توافق پلازا در سال 1985، که آلمان و ژاپن را متقاعد کرد تا ارزش ارزهای خود را افزایش دهند. لوئی-وینسنت گیو و آرتور کروربر در یک سمینار در سنگاپور در هفته گذشته اشاره کردند که امضای یک توافق گسترده امروزه بسیار دشوار است. با این حال، به‌نظر می‌رسد یک توافق کوچک‌تر ممکن است محتمل باشد. ترامپ و شی از تعرفه‌های بسیار بالا سودی نخواهند برد. ترامپ در بخشی از کارزار انتخاباتی خود به دلیل نارضایتی از تورم انتخاب شد، و این دقیقا همان چیزی است که تعرفه‌های بالا تولید خواهند کرد. شی هم با کندی رشد اقتصادی روبه‌رو است و نمی‌خواهد از بزرگترین بازار دنیا کنار گذاشته شود. بنابراین، توافقی که در آن ترامپ در قبال خرید بیشتر محصولات کشاورزی و کالاهای چین از خود انعطاف نشان دهد، می‌تواند مفید باشد. هر دو طرف می‌توانند پیروز اعلام شوند و به جلو حرکت کنند. (توافق پلازا، بین اعضای گروه 5 (شامل فرانسه، آلمان، آمریکا، پادشاهی متحد (بریتانیا) و ژاپن) به امضا رسید، مذاکرات منجر به این توافق در نوامبر سال 1983 میان دولت رونالد ریگان و ژاپن آغاز شد و به مدت 2 سال ادامه داشت، در نهایت این قرارداد در 22 سپتامبر سال 1985 امضا شد و تبعات گسترده‌ای در اقتصاد جهان باقی گذاشت که از جمله آن می‌توان به افزایش ارزش ین ژاپن و مارک آلمان در مقابل دلار آمریکا اشاره کرد.)

✔️  خبر مرتبط: سولومون، رئیس گلدمن ساکس: سرمایه‌گذاران جهانی از سرمایه‌گذاری در چین اجتناب می‌کنند

این تحلیل بر این فرض استوار است که هر دو طرف به توافق خود پایبند خواهند ماند و باید این پیام را به طرفداران خود منتقل کنند که از موضع قدرت مذاکره کرده‌اند. یکی دیگر از دلایلی که رسیدن به توافقی مشابه را پلازا دشوار می‌‌کند، این است که ژاپن و چین معتقدند که در آن توافق، طرف ژاپنی ضرر کرده است. همچنین باید به یاد داشت که دولت‌ها امروزه تأثیر کمتری روی بازارها نسبت به چهار دهه پیش دارند. بنابراین، بهتر است به‌جای تمرکز بر توافقی گسترده، به دنبال چیزی معقول‌تر و در عین حال عملی بود. این گزینه بسیار بهتر از ورود به یک جنگ تجاری طولانی و پیچیده است.

در این بین، پکن می‌تواند ارزش یوآن را به آرامی کاهش دهد. همان‌طور که روبین در یادداشت‌های خود گفته است، عوامل اقتصادی پایه‌ای ارزها را بیشتر از مداخلات دولتی تعیین می‌کنند. به نظر می‌رسد شرایط اکنون برای تضعیف تدریجی یوآن مناسب است و حتی ممکن است این در راستای منافع چین باشد.

بیشتر بخوانید:

• ترامپ، چین و دلار چگونه بر قیمت طلا تاثیر می گذارند؟
• بانک آمریکا: تعرفه های ترامپ، تهدیدی برای قیمت کامودیتی ها هستند